Παρασκευή 8 Μαΐου 2009

Το άγριο ζώο μέσα μας

Προσωπεία του Διονύσου

Όσο πιο υψηλό είναι το πολιτισμικό επίδεδο, τόσο πιο περιορισμένη η βία που πηγάζει από τον άνθρωπο. Τα πρωτόγονα ένστικτα συμπεριλαμβανομένης της βίας, της σωματικής τουλάχιστον, απαλύνονται –κατ’άλλους καμουφλάρονται- από τον πολιτισμό. Ο Απόλλωνας και ο Διόνυσος βρίσκονται σε προαιώνια διαμάχη. Το φως, η πρόοδος, η εκλέπτυνση μάχονται τα αρχέγονα και κάποτε άγρια ένστικτα. Πλην όμως ποτέ ο Απόλλωνας δεν επικράτησε πλήρως του Διονύσου και ο Πενθεύς που πίστεψε στις Βάκχες του Ευριπίδη πως ξερίζωσε δια παντός το διονυσιακό στοιχείο, τιμωρήθηκε σκληρά με διαμελισμό από την ίδια του τη μάνα. Ας αρκεστούμε λοιπόν σε περιορισμό του Διονύσου και ας δουλέψουμε, όσο γίνεται τον Απόλλωνα μέσα μας. Ας μην απατώμαστε όμως. Το άγριο ζώο ενυπάρχει εντός μας. Κι ας έρχεται το απολλώνειο φως του πολιτισμού να το ντύσει με μεταξωτά και αρώματα.

Έρχονται φορές που ξεχνάμε την αλήθεια αυτή. Που βαυκαλιζόμαστε πως είμαστε «πολιτισμένοι», αν μη τι άλλο για τα πλέον προφανή. Η σωματική βία για παράδειγμα είναι κατακριτέα και ορθώς. Η χειροδικία παραπέμπει σε πρωτογονισμό της χειρίστης μορφής, όταν ο λόγος έχει εκπνεύσει ή είναι αδύναμος σε βαθμό που να μην μπορεί να υποστηρίξει ούτε στοιχειωδώς την άποψή μας. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που ο λόγος, όσο κι αν πιστεύουμε σε αυτόν, απλά εκμηδενίζεται μπροστά στην παντοκρατορία του ζώου εντός μας, που ξεπηδά εν αγνοία μας και παρά τη βούλησή μας; Ο Διόνυσος παραμονεύει να τιμωρήσει τον αφελή Πενθέα που τον αγνόησε.

Κλικ σε σκηνή ειρηνική και όμορφη από αυτές που έχουν όλες τις προϋποθέσεις να προστεθούν στο άλμπουμ των οικογενειακών αναμνήσεων ως ειδυλλιακές. Τα παιδάκια να παίζουν με άλλα πιτσιρίκια άγνωστα σε προαύλειο εκκλησίας το μεγαλοβδόμαδο. Χαρούμενα παιδικά ξεφωνητά, αναψοκοκκινισμένα μάγουλα, συναγωνισμός ποιο θα σκάσει πρώτο τις φούσκες που έκανε κάποιο τους. Αίφνης πλησιάζει έτερο παιδάκι, αγοράκι, λιγάκι αλλιώτικο. Βλέμμα αγριωπό, έντονα ανταγωνιστικό, σπρωξιές βίαιες, επιθετική στάση. Οι γονείς του το βλέπουν και παρόλο που ρίχνει κάτω τα άλλα παιδιά και τα χτυπάει δεν επεμβαίνουν. Οι λοιποί γονείς εμφανώς αμήχανοι, περιμένουν την εξέλιξη. Είναι και η επίγνωση πως ένα παιδί πρέπει να μάθει να τα βγάζει πέρα μόνο του. Ξάφνου, πριν περάσει πολλή ώρα, το επιθετικό αγόρι, σπρώχνει με τέτοιο αφύσικο μένος και απίστευτα πολλαπλασιασμένη ως εκ τούτου δύναμη κατά πολύ μικρότερό του αγοράκι, που παραλίγο να του θρυμματίσει το κρανίο στο πλακόστρωτο.

Η μητέρα του παιδιού που έπεσε, άνθρωπος κατά της βίας ως συνειδητή στάση ζωής, που του είναι αδιανόητο να επιλύσει οποιαδήποτε διαφορά της με χειροδικία, που θεωρεί εαυτόν σχετικά «πολιτισμένο» και που παλεύει για αυτό, ορμάει, σπρώχνει με τη σειρά της το βίαιο παιδί –η λογική της τη συγκράτησε τελευταία στιγμή ανακόπτοντάς της την ορμή, αλλά όχι ακυρώνοντας την ενέργειά της- και κατόπιν σπεύδει να διαπιστώσει την κατάσταση του πεσμένου παιδιού της, που από καθαρή τύχη δεν είχε χτυπήσει. Ενήλικος χειροδίκησε εναντίον παιδιού εντελώς άγνωστου. Ανάρμοστο και απαράδεκτο. Νόμοι της ζούγκλας. Συντετριμμένη η «πολιτισμένη» μάνα, όταν συνειδητοποίησε την πράξη της. Δεν μπορούσε να καταλάβει τον εντελώς αταίριαστο με αυτήν τρόπο που έδρασε. Τη στιγμή εκείνη το αίμα της είχε ανεβεί στο κεφάλι, μια έκρηξη μέσα της ακύρωνε οποιαδήποτε μορφή σύνεσης και λογικής. Δεν είχε αντιληφθεί ότι μιλούσε μόνο το άγριο ζώο μέσα της. Πώς, το ζώο υπακούοντας στα ένστικτά του ορμάει να ξεσκίσει με νύχια και με δόντια οποιαδήποτε απειλή για τα μικρά του, έτσι και κείνη. Τη στιγμή αυτή δε διέφερε σε τίποτα απ’αυτό. Τα αρχέγονα ένστικτα, κοινά σε ζώα και ανθρώπους που θέλουν τη μάνα να αγριεύει, όταν πειράξει κάποιος τα μωρά της, θριάμβευσαν. Ο Απόλλωνας παρά τις φιλότιμες προσπάθειές του κατατροπώθηκε από τον παντοδύναμο Διόνυσο που κρύβουμε μέσα μας. Όσο πιο γρήγορα τον αποδεχτούμε, τόσο πιο εύκολα θα τον εξευμενίσουμε, ώστε να ξεπηδάει με μικρότερη ορμή. Ο Πενθεύς είναι υπαρκτό πρόσωπο. Ας μην είμαστε εμείς.

6 σχόλια:

Tyler Durden είπε...

Σε τέτοιες περιπτώσεις το καλύτερο είναι η προληψη εφόσον γίνει αντιληπτή η εισχώρηση στην παρέα βίαου παιδιού. Και η πρόληψη είναι η επίπληξή του με τρόπο που δεν να προσβληθεί η περηφάνειά του.

Ως γονιός έχω παρατηρήσει ότι ενστικτωδώς καταλαβαίνουμε πότε κάτι πάει να στραβώσει πολύ πριν συμβεί αυτό στα παιδιά μας. Ας βασιστούμε σε αυτό το ένστικτο πιο πολύ παρά στο μετέπειτα ένστικτο της άμυνας/αυτοσυντήρησης που εξ ορισμού είναι πιο βίαιο και επικίνδυνο.

Αν το πράγμα ξεφύγει (το πιθανότερο), καλύτερα να παρέμβει κάποιος και να απομακρύνει το παιδί, έστω και κακήν κακώς, ενημερώνοντας τους γονείς του.

Απόλυτη ελευθερία στην έκφραση κάθε συμπεριφοράς των παιδιών μας στην ομάδα δεν μπορεί να υπάρχει, γιατί τελικά θα κυριαρχήσει η βία στη χειρότερή της εκδοχή.

Η διακριτική επιτήρηση και παρέμβαση της εξουσίας του μεγάλου είναι απαραίτητη και η μορφή που θα πάρει (ψύχραιμη όσο αυτό είναι δυνατόν))εξαρτάται από τις περιστάσεις της στιγμής.

Κλεοπάτρα και Μινγκ είπε...

Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα... Αυτό έγινε τακτική κατόπιν εορτής. Και σαφώς είναι το πιο σωστό. Βέβαια στη συγκεκριμένη περίπτωση μία μικρή καθυστέρηση έφερε στην επιφάνεια εκτός από τα άγρια ένστικτα του παιδιού και της μαμάς του παιδιού θύματος.

Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
Κλεοπάτρα και Μινγκ είπε...

Διέγραψα το παραπάνω ανώνυμο σχόλιο, το οποίο παρέθετε αποσπάσματα από έτερο ιστολόγιο με σκοπό να ενημερώσει ο ανώνυμος συγγραφέας, όπως ισχυριζόταν, για τη διένεξή του με αυτό. Οι λόγοι της διαγραφής είναι οι εξής:
1. Η διένεξη δε με αφορά, πολύ δε περισσότερο που αγνοώ παντελώς το θέμα για το αεροδρόμιο στην Κρήτη.
2. Το σχόλιο ήταν άσχετο με τη θεματολογία του ιστολογίου μου.
3. Το σχόλιο ήταν ανώνυμο.

O Σχολιαστής είπε...

Δυστυχώς, δύο εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης δεν απαλείφονται με πεντ’ έξι χιλιάδες χρόνια πολιτισμού...

Κλεοπάτρα και Μινγκ είπε...

@Σχολιαστή, κι όμως η λογική αυτή διαπίστωση δεν παύει να εκπλήσσει, όταν τη συναντάμε ιδίοις όμμασι...